Introductie

Op deze pagina vind je basis uitleg over Illustrator en over de vector techniek die Illustrator gebruikt om beelden mee te tekenen. Deze pagina is bedoeld voor diegenen die nog nooit met Illustrator hebben gewerkt of voor diegenen die dat wel al een keer eerder hebben gedaan maar misschien nog met vragen zitten over de basis.
Onderwerpen waar deze pagina over gaat zijn o.a. : vectoren, het transform onderdeel, het menu van Illustrator en het verschil tussen lagen en paden/lijnen.
Een groot deel van wat je allemaal kunt doen met Illustrator ontdek je zelf, door het te gebruiken, maar als je van tevoren helemaal niets weet kan dat tot een hoop frustratie leiden. Echter, als je wel een klein beetje weet hoe het werkt en nadat je een tijdje met Illustrator hebt gewerkt, zul je merken hoe elegant het programma eigenlijk is.

Wat illustrator is

Illustrator is, zoals je misschien al hebt vernomen, een vector-tekenprogramma.
In Photoshop gebruik je een raster/grid van uitgelijnde pixels, met een vaste resolutie, bijvoorbeeld 1000 pixels breed en 250 pixels hoog. Hierdoor krijg je bij het groter maken van een afbeelding in Photoshop al snel de pixels te zien.
Illustrator maakt geen gebruik van een raster, maar van losse punten in een 2D coördinatenstelsel die door rechte lijnen of krommen (Bézier curves), met elkaar worden verbonden.
Hiervoor gebruikt Illustrator wiskundige formules, wat ervoor zorgt dat afbeeldingen in Illustrator schaal-onafhankelijk zijn en dus praktisch oneindig kunnen worden uitvergroot. Dit klinkt misschien complex maar je kunt voor het gemak denken aan ‘verbind de puntjes’ puzzels:

De punten van een vector bestand worden dus niet in een raster opgeslagen, maar als coördinaten in een X,Y coördinatenstelsel. Ook de kleur en dikte van de lijn en de kleur van de opvulling worden in het bestand opgeslagen:

Het grote voordeel van Illustrator en vector afbeeldingen is dat de lijnen tussen de puntjes met wiskundige formules steeds opnieuw berekent worden als je op je afbeelding inzoomt of als je de afbeelding vergroot. Je kan in Illustrator bijvoorbeeld een logo maken en het daarna extreem uitvergroten tot reclamebord grootte zonder dat de lijnen onscherp worden:

Nog een voordeel van vector afbeeldingen is dat je ieder punt waaruit je tekening bestaat individueel kan bewerken/verplaatsen:

Een nadeel van Illustrator is dat je niet zo makkelijk extreem veel detail en fotorealisme in je afbeeldingen kunt krijgen als met Photoshop, maar ook tekeningen met veel detail zijn mogelijk in Illustrator als je er de juiste technieken voor gebruikt:

Waar illustrator voor wordt gebruikt

Je hebt waarschijnlijk zonder het te weten al duizenden Illustrator afbeeldingen gezien in je omgeving, het wordt namelijk heel veel gebruikt in de reclame wereld, denk aan reclame posters, folders, flyers en logo’s. Ook wordt Illustrator veel gebruikt bij het ontwerpen van websites, kleding, kaarten, infographics, games en nog veel meer:

 

Het programma gebruiken

 De User Interface (UI)

De User Interface, dus de verschillende vensters en menu’s waar het programma uit bestaat, komt grotendeels overeen met die van Photoshop:

Net als in Photoshop heb je in Illustrator aan de rechterkant een kolom met verschillende ‘tools’, de Tool Bar. In de Tool Bar vind je de verschillende gereedschappen om afbeeldingen mee te tekenen, schilderen, verplaatsen, gummen etc:

Bovenin, onder de standaard windows Menu balk die je in ieder programma hebt vind je de Illustrator Application Bar waarin je verschillende opties en instellingen vind voor de tool die je op dat moment hebt geselecteerd in de Tool Bar:

Aan de rechterkant vind je het Illustrator ‘Docking-area‘ voor de verschillende panelen/vensters. De panelen in de docking-area laten de eigenschappen zien van je getekende lijnen/vormen als je ze hebt geselecteerd.
Het wordt ook gebruikt voor het organiseren van je werk in lagen in het lagen paneel en voor het veranderen van kleuren, lijndiktes ‘Graphic Styles, effecten en meer. Ingevouwen ziet de Docking-Area er zo uit:

Je kunt de Docking-area in zijn geheel uitvouwen door op de twee pijltjes naar links, in de rechter bovenhoek van de Docking-area te klikken:

Je kunt de Tool-bar ,Application-bar en de verschillende panelen net zoals in Photoshop losmaken van de zijkant en zelf een plaats geven. Net zoals in Photoshop kun je, als je vensters kwijt bent, de gehele lay-out van de vensters  opnieuw instellen door in de Menu-balk te klikken op ‘Venster > Werkruimte > Essentiële elementen opnieuw instellen’:

Houd je gereedschap in de buurt

Persoonlijk vind ik het prettig om alle vensters los te maken van de randen en ze iets naast de randen te laten zweven. Op die manier heb je iets beter zicht op je tekening en hoef je ook minder ver met je muis heen en weer om alle knopjes te kunnen bereiken:

Tools die je heel vaak gebruikt kun je ook losmaken van de Tool Bar.
Door de linker-muisknop een paar seconden ingedrukt te houden op een van de tools en daarna de muis-cursor, met de linker-muisknop nog ingedrukt, naar het pijltje aan de rechterkant van het venster wat openschuift te bewegen en daar pas los te laten, maak je het venster los:

Je kunt die losse tools bijvoorbeeld als een piramide op elkaar stapelen zodat je er gemakkelijk bij kan:

Werken met Artboards

Net als in Photoshop kun je in Illustrator beginnen met een leeg wit ‘vel papier’ maar in Illustrator noemt men dit een Artboard (Tekengebied).
Als je Illustrator opent en een nieuw document aanmaakt door in de Menu balk op ‘Bestand > Nieuw’ te klikken kun je net als in Photoshop het formaat instellen in centimeters, pixels of punten (de fundamentele units/eenheden waar Illustrator mee werkt).
Als je voor een formaat van bijvoorbeeld 1000 x 1000 pixels kiest en op ‘Ok’ klikt krijg je dus een vierkant Artboard:

Als je heel ver uit-zoomt zul je zien dat je witte Artboard een plaats heeft binnen een groter donker grijs gebied:

Binnen dit grote donkergrijze gebied kun je zoveel Artboards maken als je wilt!:

Het maken van extra Artboards doe je door de Artboard Tool in de Tool Bar te selecteren en naast je bestaande Artboard te klikken en een vierkant te slepen. Je kunt met de Artboard Tool ook het formaat van je Artboards aanpassen:

Bovenin de Application Bar vind je als je de Artboard tool hebt geselecteerd een knopje om een venster met de verschillende instellingen van het Artboard dat je geselecteerd hebt, te zien. Hierin kun je het formaat van je Artboard ook precies instellen:

Een voordeel van Illustrator ten opzichte van Photoshop is dat je in Illustrator ook afbeeldingen naast je Artboards kunt plaatsen of bijvoorbeeld voor de helft naast een Artboard. Zo kun je dus lijnen door laten lopen over de rand. Je kunt ook schetsen, voorbeeld foto’s en andere vormen naast je tekening bewaren:

Bij het opslaan van een afbeelding als .jpg kun je in Illustrator kiezen van welk Artboard je een afbeelding wilt maken door een ‘range’ op te geven. Bijvoorbeeld een range van 1 tot 4 (1-4) of een range van 1, als je alleen van je eerste Artboard een afbeelding wilt maken:

!Let op: om een bestand op te slaan als .jpg klik je in de Menu balk op ‘Bestand > Exporteren’ in plaats van op ‘Opslaan als..’.

Hierdoor kun je dus in éen Illustrator bestand ( .ai ) meerdere afbeeldingen op meerdere Artboards bewaren, bijvoorbeeld allerlei verschillende knopjes en banners voor je website, of voor verschillende versies van een afbeelding:

Werken met de Witte en Zwarte cursor

In Illustrator maak je veelvuldig gebruik van de Zwarte en Witte cursor tools, de bovenste twee in de Tool Bar:

Met de Zwarte cursor kun een volledige vorm of ‘object’ selecteren door deze aan te klikken. Daarna kun je het object verplaatsen en transformeren, dus groter en kleiner maken, roteren en spiegelen. Om een object te vergroten met gelijke lengte/breedte verhoudingen, houd je net als in Photoshop de Shift toets erbij ingedrukt.
De Zwarte cursor is de meest algemene tool in Illustrator, je kunt deze vergelijken met de Move Tool en Vrije Transformatie van Photoshop:

Je kan met de Zwarte cursor door te klik-slepen ook een selectiekader trekken om meerdere objecten tegelijk te selecteren:

De Witte cursor tool kun je gebruiken om éen of meerdere losse puntjes van een object/lijn/vorm te selecteren door erop te klikken. Hierna kun je dat punt verwijderen of verplaatsen zonder dat de rest van de vorm meebeweegt:

Door te slepen kun je met de Witte cursor tool ook een selectiekader maken om meerdere losse punten te selecteren en daarna te verplaatsen of verwijderen:

Om meerdere punten met de Witte cursor te selecteren kun je ze ook éen voor éen aan klikken terwijl je Shift ingedrukt houdt.
De punten die je hebt geselecteerd zien er uit als een volledig gevuld vierkantje, niet geselecteerde punten hebben een witte vulling:

Primitieve vormen

In Illustrator maak je dus afbeeldingen gebaseerd op vectoren/lijnen die door punten gaan in een X,Y assenstelsel..
Die punten en lijnen kun je op verschillende manieren maken in Illustrator..

De makkelijkste manier is door de verschillende primitieve vormen te gebruiken die al in Illustrator zitten. Dit kun je doen met de Rectangle Tool en als je de rectangle tool ingedrukt houdt kun je ook kiezen uit andere vormen zoals de Ellipse Tool en de Polygon Tool:

Door Shift ingedrukt te houden terwijl je de Rectangle Tool of de Ellipse Tool gebruikt kun je perfecte vierkanten of cirkels maken dus met gelijke hoogte en breedte verhoudingen:

Met de Alt knop ingedrukt kun je op een iets andere manier vormen slepen, vanuit het midden in plaats van de hoek.

Als je in plaats van te slepen om een vorm te maken gewoon 1 keer met je linker-muisknop ergens op je Artboard klikt, met een van de primitieven tools geselecteerd, kun je zelf een maat opgeven voor je vorm:

Bij de Polygon Tool kun je bijvoorbeeld opgeven hoeveel zijden de polygoon moet hebben:

Om gemakkelijk een driehoek te maken in Illustrator kun je de Polygon Tool instellen op 3 zijden.

Lijnen

De Line Tool

Met de Line Tool kun je losse lijnen maken van twee punten door te klikken en te slepen op dezelfde manier als met de Rectangle Tool:

Je kunt met de Line Tool net als met de Rectangle Tool ook ergens op je Artboard klikken om het menu te openen waarin je zelf een lengte voor de lijn in kunt stellen:

De Pen Tool

De Pen Tool is een stuk vaker bruikbaar dan de Line Tool en moet je eigenlijk zien als een basis tool net zoals de witte en zwarte cursors. Met de Pen Tool kun je namelijk doorlopende lijnen maken bestaande uit meerdere punten.
Om een aaneengesloten lijn met de Pen Tool te maken klik je bijvoorbeeld op twee of meer punten op je Artboard:

Om een volledig gesloten of ‘ronde’ vorm te maken kun je de lijn op hetzelfde punt laten eindigen als waar de lijn was begonnen, op dezelfde manier als met de Polygonal Lasso in Photoshop:

Naast het maken van rechte lijnen kun je de Pen Tool ook gebruiken om gebogen lijnen ( ‘Bézier curves’ ) te maken:

Je kunt van een rechte lijn een curve maken door de ‘Convert anchor point tool’ (Anker punt omzetten) van de Pen Tool te gebruiken:

Klik met de Convert anchor point tool op een punt van een lijn en met de muisknop nog ingedrukt sleep je weg van het punt, je zult zien dat er daardoor twee handvatten ‘handles’ verschijnen:

Nadat je dit gedaan hebt kun je de Witte cursor tool gebruiken om de handles te bewegen en langer of korter te maken. Hiermee kun je de lijn heel precies in de juiste vorm buigen:

Als je niet wil dat de handle aan de andere kant ook meebeweegt kun je de linker en rechter handles van elkaar losmaken/breken door in plaats van de Witte cursor de Convert anchor point tool te gebruiken om de handle te bewegen:

Nadat je de Conver Anchor Point Tool hebt gebruikt om de handles te ‘breken’ schakel je weer terug naar de Witte cursor om de gebroken handles vrij te bewegen.

Je kunt de curves ook weer terugbrengen tot rechte lijnen/verwijderen door simpelweg op de punten waar handles aan vast zitten te klikken met de Convert anchor point tool:

 

Met de Add Anchor Point Tool (  ) kun je zelf punten aan een lijn toevoegen door ergens op een bestaande lijn te klikken:

Met de Delete Anchor Point Tool (  ) kun je punten uit een lijn verwijderen zonder dat de lijn zelf verdwijnt, wat wel het geval is als je de Witte cursor en Delete of Backspace gebruikt. Met de Delete Anchor Point Tool kun je dus ook lijnen versimpelen door het aantal punten te verminderen.

Je gebruikt de Pen Tool dus in combinatie met de Witte cursor. Daarom is het slim om de Pen Tool en de Witte cursor los te maken van de Tool Bar en bij elkaar naast je werk te houden:

De mogelijkheden van de Pen Tool en Bézier curves zijn enorm en de kunst ervan is eigenlijk om te proberen met zo min mogelijk punten een zo mooi mogelijke curve te maken. Voor een Nike logo zijn bijvoorbeeld slechts 3 punten nodig:

En voor een hartje maar twee:

Ook de cirkels die je met de Ellipse Tool maakt bestaan uit slechts vier punten en Bézier curves. De cirkels en vierkanten die je met de Ellipse en Rectangle Tool maakt kun je dus ook met de Pen Tool maken of bewerken omdat het allemaal uit dezelfde vectoren en punten wordt opgemaakt!:

Een paar typische Illustrator Bézier curve logo’s:

De Pencil Tool

Met de Pencil Tool (Potlood) kun je lijnen tekenen zoals je dat ook met een normaal potlood doet, met als heel leuk extraatje dat Illustrator, na het zetten van de lijn, de lijn nog een beetje bijwerkt en wat ‘strakker’ maakt door het aantal puntjes te verminderen:

 

Nog een handige functie van de Pencil Tool is dat je mislukte of half-mislukte lijnen gemakkelijk over kunt doen door gewoon nog een keer over de foute lijn heen te schetsen. Zo kun je, als schetsend, je lijnen steeds netter maken:

Dit verbeteren gebeurt automatisch als je de lijn die je wilt verbeteren geselecteerd hebt en er vlak naast of overheen schetst. Als je niet wil dat dit gebeurt kun je het ook uitzetten door te dubbelklikken op de Pencil Tool in de Tool Bar. In het venster met Pencil Tool instellingen wat opent kun je ‘Edit selected paths’ uitvinken:

Nadat je de lijnen hebt getekend met de Pencil Tool kun je ze bijvoorbeeld selecteren en daarna in de Application Bar een ‘Width profile’ (Breedte profiel) of een ‘Brush definition’ (Penseel definitie) geven, om je lijnen er volledig anders uit te laten zien!:

De Pencil Tool is als je er aan gewend bent echt een ideale tool om digitaal mee te tekenen en te schetsen omdat je lijnen bijna vanzelf steeds beter worden en met een teken-tablet werkt dit nog stukken beter dan met een muis. Probeer als oefening maar eens om over een foto te tekenen en op die manier een design te maken, van de foto laag kun je de dekking verlagen zodat je jouw getekende lijnen beter kunt zien:

De Paintbrush Tool

De Paintbrush Tool (Penseel) gebruik je om op dezelfde manier als met de Pencil Tool lijnen te tekenen, met als verschil dat de Paintbrush Tool je lijnen er meteen uit laat zien als penseel of krijt, afhankelijk van wat voor penseel je kiest bij ‘Brush definition’ in de Application bar:

Om de keuze te krijgen uit veel meer brushes dan welke je standaard ziet in de Brush definition lijst klik je op het ‘Brush Libraries Menu’ knopje links onderin de lijst:

Net zoals in Photoshop zijn de brushes in Illustrator ook ‘plaatjes’ die je eventueel zelf kunt maken. In Photoshop wordt het plaatje van de brush als het ware uit ge-sprayt als een soort verf spuitbus.  In Illustrator wordt het middelste deel van het brush plaatje uitgerekt over de lengte van de lijn, dit kun je goed zien als je bijvoorbeeld een pijlvormige penseel gebruikt:

Net zoals de Pencil tool heeft ook de Paintbrush Tool (Penseel) eigen instellingen die je te zien krijgt als je erop dubbelklikt in de Tool bar:

Kleuren en lijndikte

Iedere lijn in Illustrator kun je o.a. een eigen lijnkleur, vulkleur en dikte geven. Door een vorm of lijn te selecteren met de Zwarte cursor kun je de instellingen van de lijn zien en veranderen bovenin de Application-bar:

Onderaan in de Tool-bar kun je ook de lijnkleur en de vulkleur kiezen op dezelfde manier als je in Photoshop de voorgrond en de achtergrond kleur kunt kiezen:

Lagen, Paden en Organisatie

In Illustrator kun je net als in Photoshop gebruik maken van lagen om je afbeelding op te bouwen, vorm te geven en te organiseren. Net zoals in Photoshop bepaalt ook in Illustrator de volgorde van de lagen wat er voor en achter elkaar te zien is in de afbeelding. De bovenste laag in het lagen paneel is ook de bovenste of voorste vorm van de afbeelding.

In Illustrator is het gebruiken van lagen op een vrij-georganiseerde manier eigenlijk nog belangrijker dan in Photoshop, omdat in Illustrator iedere losse vorm of lijn apart wordt opgeslagen als ‘pad’ in het lagenpaneel en dus eigenlijk een eigen laagje heeft:

Dit kun je in Illustrator beter voor je zien als: ‘iedere losse lijn of vorm die niet aan een andere lijn vastzit is een los object of ‘ding’.

Aan zo’n lijn of object kun je verschillende dingen ‘vastmaken’ alsof het onderdelen zijn aan het frame van een fiets. Die onderdelen die je aan de lijnen of objecten vastmaakt zijn bijvoorbeeld een lijnkleur, lijnstijl, of een effect zoals een schaduw of 3D effect:

De verschillende onderdelen die aan lijnen vastzitten en de eigenschappen ervan kun je zien in de verschillende panelen aan de rechterkant in Illustrator.

In het Gradient paneel kun je een kleurverloop instellen, in het Appearance (uiterlijk) paneel kun je effecten toevoegen met de ‘fx’ knop en in het Graphic Styles venster kun je kiezen voor vooraf ingestelde grafische stijlen:

Net als bij de penselen heeft ook het Graphic Styles paneel een ‘Libraries’ knopje links onderaan in het paneel waarmee je kunt kiezen uit nog veel meer verschillende grafische stijlen!:

Organisatie

Je kunt zorgen voor een betere organisatie van al je losse lijntjes, (als je een beetje grote tekening maakt zijn dat er al gauw honderden) door de afzonderlijke paden in lege ‘parent’ laagjes te stoppen.
Zie de lagen in Illustrator als de mapjes die je op je computer maakt om losse bestanden in te stoppen.
Je kunt bijvoorbeeld een leeg laagje maken in het lagen paneel met de naam ‘Gezicht’ en daar alle lijntjes van het gezicht van je karakter instoppen:

Het preview plaatje van het Gezicht laagje laat dan ook de paden zien die er in de laag zitten:

Eén van de voordelen van werken op deze manier is dat je direct alle lagen van het gezicht kunt selecteren door op het cirkeltje aan de rechterkant van het Gezicht laagje te klikken, zo hoef je dus niet steeds de zwarte cursor te gebruiken om alle paden van het gezicht te selecteren als je al die lijnen iets dikker wilt maken of de kleur ervan wilt veranderen:

Nog een voordeel is dat je, door op het oog knopje te klikken aan de rechterkant van een laag alle paden die in de laag zitten kunt verbergen en met het slotje kun je alle paden op slot zetten zodat je ze niet per ongeluk kunt verplaatsen.

Door eerst een laag te selecteren in het lagen paneel met het cirkeltje aan de rechterkant van een laag, kun je ervoor zorgen dat alles wat je tekent direct in die laag terecht komt.
Je kunt paden ook in lagen stoppen of ze er weer uit halen door ze omhoog en omlaag te klik-slepen in het lagen paneel.

Belangrijke panelen

Naast het lagen paneel zijn er nog veel meer panelen in Illustrator waar je een heleboel handige dingen mee kunt doen.

Eén ervan is het Transform (Transformeer) paneel:

Om het Transform paneel te openen ga je in de Menu balk naar ‘Window(Venster) > Transform(Transformeer)’.
Een handige plaats voor het Transform paneel is helemaal bovenaan de andere vensters van de Docking Area. Je kunt het Transform venster eraan vast maken door het naar het bovenste paneel te slepen en de muisknop pas los te laten als je een blauwe streep ziet verschijnen:

 

In het transform paneel vind je de positie van het object of het punt dat je hebt geselecteerd op de X-as en de Y-as en de breedte en hoogte van het object.

Het nulpunt van het X,Y assenstelsel zit in Illustrator in de hoek van je Artboard linksboven. Als je de X,Y-positie van een object op 0 zet komt je object dus (met het midden) linksboven in de hoek:

Als je de X,Y-positie op de helft van de hoogte en breedte van je object zet komt je object dus precies tegen de randen van de hoek:

Om een object precies in het midden van je Artboard te krijgen zet je de X,Y getallen van je object simpelweg op de helft van het formaat van je Artboard:

Onderin het transform paneel vind je nog twee opties, waarmee je een vorm een aantal graden kan draaien of schuin kan vervormen:

Het Pathfinder paneel:

Met het Pathfinder paneel kun je verschillende vormen/objecten met elkaar combineren tot nieuwe vormen. Zo kun je bijvoorbeeld van twee of meerdere losse vormen éen nieuwe vorm maken. Dit doe je door de vormen die je wilt samenvoegen eerst te selecteren met Shift of door er een kader omheen te slepen met de zwarte cursor:

Hierna klik je op ‘Unite’ (verenigen) of ‘Toevoegen aan vormgebied’ in het Pathfinder paneel:

Je zal zien dat je vormen hierdoor worden verenigd tot een nieuwe vorm!:

Je kunt het Pathfinder paneel ook gebruiken om gaten te maken in vormen. Dit doe je door bijvoorbeeld twee vormen over elkaar te tekenen en die allebei te selecteren:

Hierna gebruik je de ‘Exclude’ (Uitsluiten)’ of ‘Overlappende vormgebieden uitsluiten’ knop:

Je zal zien dat de bovenste vorm hierdoor wordt uitgesneden in de vorm eronder. Zo kun je dus op een handige manier bijvoorbeeld ramen maken waardoor je de vormen op de achtergrond kunt zien:

Naast de Unite en Exclude functies heeft het lagen paneel nog meer functies die je kunt gebruiken om vormen op verschillende manieren mee te manipuleren. Kijk voor een uitgebreide uitleg over het Pathfinder paneel bijvoorbeeld op deze officiële Adobe Help pagina:
Objecten combineren met Pathfinder

Links

Wiki pagina over vector afbeeldingen:
https://nl.wikipedia.org/wiki/Vectorafbeelding

Officiële Adobe Help en Tutorials pagina:
https://helpx.adobe.com/nl/support/illustrator.html

Adobe Help pagina over de Pathfinder:
https://helpx.adobe.com/nl/illustrator/using/combining-objects.html#apply_a_pathfinder_effect_using_the_pathfinder_panel